Dag 34, 17-08-2014 Tok - Fairbanks

Dag 34 : Zondag 17 augustus
Tok - Fairbanks
Afstand: 320 KM

A fantastic start with Lindsey from the Golden Border Grill Restaurant! Het is 09:30 uur en onze eerste actie van vandaag is ontbijten bij het Restaurant naast ons motel. Meteen weer klaarwakker, a most enjoying morningcall. Lindsey is het zonnetje in huis en dat is ook nodig want buiten ziet het weer er niet al te goed uit. Dreigende lucht, en we hebben geluk dat het nog droog is. Dit keer een zeer uitgebreid ontbijt, een zeer pittige omelet op Alaska/Mexicaanse wijze bereid. Spicy maar niet te. Goede basis voor de korte reisdag die voor ons ligt.
Het eerste stuk hebben we gisteravond al gezien toen we op zoek waren naar de Moose, maar niet hebben gezien. Misschien hebben we vandaag meer geluk. De route van Tok naar Fairbanks gaat door niet al te bergachtig gebied, en de wegen zien er allemaal ongeveer hetzelfde uit. Een brede berm van zo’n 15 meter die overgaat in een gegraven goot, daarna een 1,5 tot 2 meter vluchtstrook en dan het asfalt van beide weghelften. Aan de andere kant hetzelfde verhaal maar dan in omgekeerde volgorde. Veel gedeelten langs de weg hebben te lijden gehad van de vele bosbranden die kennelijk dit gebied hebben getroffen. Ook in Canada was dit ook al zo. Tussen het jonge groen en de met een soort lang gras bedekte bodem staan nog de staken van dennebomen die zwartgeblakerd en kaal de lucht in priemen. Hier en daar worden de bossen onderbroken door wat vennetjes en plassen, grenzend aan de rivier, die slingerend de Alaska Highway begeleid tot ver in de richting van Fairbanks. Halverwege als de Highway weer een rivier oversteekt, zien we parallel aan de stalen brug een andere brugconstructie waarin de grote oliepijpleiding is opgehangen. De auto gedraaid en even weer terug over de brug waarnaast een grote parkeerplaats ligt waarop veel pick-ups met trailers staan geparkeerd. Veel mensen die op deze vrije zondag proberen een zalm of forel te verschalken. Naast deze parkeerplaats ligt zwaar beveiligd door zowel een hoog hekwerk als elektronische beveiliging de constructies waar de pijpleiding van over de rivier weer de grond in gaat. Borden aan het hek melden dat de FBI alle pogingen tot en feiten van vernieling zal onderzoeken en dat de daders gestraft zullen worden met straffen tot 15 jaar gevangenis en US$ 25.000,-- boete.
De pijpleiding van 48 inch doorsnede (1,22 meter) heeft voor altijd het fysieke, sociale en economische landschap veranderd. De pijpleiding is aangelegd in ruim twee en is eind maart 1977 opgeleverd.
De pijpleiding kruist twee grote bergketens, honderden rivieren en kreken, inclusief de Yukon rivier, drie aardbevingsbreuken, van Prudhoe Bay aan de Noordelijke IJszee tot de ijsvrije haven van Valdez aan de Pacific. De kosten waren ruim acht miljard dollar en was destijds het grootste particulier gefinancierde project ter wereld. Bijna ieder milieu-aspect is in overweging genomen gedurende de ontwerp- en uitvoeringsfase. Grote delen van Alaska zijn bedekt met een laag grond die permanent is bevroren, de zogenaamde permafrost. Als deze grond smelt, gaat de structuur verloren en wordt de bovenlaag verstoord. Hierdoor is een groot deel van de pijpleiding boven de grond aangelegd om te voorkomen dat de tot ca. 90°C warme ruwe olie de grond doet smelten. Op plekken waar de jaarlijkse trek van de kariboes een item was, is de pijpleiding ondergronds in gekoelde boxen aangelegd. Verder is er rekening gehouden met de enorme temperatuurverschillen die in Alaska optreden. ’s Zomers tot boven de 30 °C, en ’s winters tot zo’n minus 60 °C. Daarom is de pijpleiding zig-zag aangelegd om de uitzetting en krimp ten gevolge van de temperatuurverschillen mogelijk te maken. Het verschil in lengte tijdens de koudste en warmste dag zou circa 1600 meter bedragen! Verder is de pijpleiding berekend om aardbevingen tot een kracht van 8 op de schaal van Richter op te vangen. In november 2003 was er een aardbeving met bijna deze kracht in de Denali-breuk. De dempende ophanging heeft toen een milieuramp voorkomen, de leiding bleef intact en er ging geen drup olie verloren. Bij maximale productie worden dagelijks 2,14 miljoen barrels ruwe olie naar Valdez getransporteerd, waar olietankers de olie verder vervoeren. 2,14 miljoen barrels komt overeen met ongeveer 340.000 m3 olie per dag. De olie stroomt dan met een snelheid van ongeveer 3,4 m/sec door de leiding. Straks meer over de impact van de pijpleiding op de geschiedenis van de laatste decennia.

Vlak voor Fairbanks komen we door het plaatsje North-Pole, de woonplaats van Santa Claus. We worden eerst uitgenodigd om nog een rondje te maken door een kleine woonbuurt waar mensen wonen in oorspronkelijke Alaskan Bush Cabins. Vroeger werden deze gebouwd in vrijwel onbereikbare plaatsen. Tegenwoordig is dit ondanks sneeuwscooters, kleine vliegtuigen én ATV’s nog steeds lastig. Hier is er een aantal nagebouwd met hun karakteristieke grasdaken. Niet zoals in Nederland met een peuterig sedumdakje maar een dikke laag grond en een stevige graszode met dito gras erop. In het begin van de twintigste eeuw was off-road transport alleen mogelijk met de hondenslee of te voet. Dan is het voor te stellen hoe moeilijk het was om mijnwerkers en bontjagers van voorraden te voorzien. De hutten werden altijd in zeer korte tijd gebouwd zonder veel aandacht voor locatie of fundatie. De meeste hutten werden binnen een week gebouwd bestaande uit boomstammen, mos, modder en canvas. De bouwers, meestal de mijnwerkers en bontjagers zelf, hakten V-vormige wiggen dwars op de stammen en stapelden zo de boomstammen. Tussen de stammen in werd dan mos en modder gedrukt om de boel winddicht te maken en ook enigszins te isoleren. In de winter zorgde de hoog opgewaaide sneeuw voor extra isolatie. Het dak werd dichtgemaakt door een canvas zeil over de stammen te leggen. Dit werd dan door zand op de plaats gehouden. De natuur deed de rest en de grasdaken ontstonden zo spontaan. De huizen die hier zijn gebouwd zien er iets luxueuzer uit. Schotels op het dak of naast de hut en auto’s voor de deur verraden toch een iets luxere leefstijl.
Na dit korte bezoekje gaan we verder naar het huis van Santa. De echte Santa was even niet aanwezig, maar wel zijn hulpjes die de megakerstwinkel ook hier midden in de zomer proberen uit te baten. Het aantal bezoekers is groot, en ook bijna alle Volvo-rijders brengen hier een bezoek. Dit huis is destijds ontstaan doordat kinderen brieven sturen naar Santa Claus – North Pole. Een ijverige postbode heeft toen de taak op zich genomen om deze brieven te beantwoorden. Voorbeelden van deze brieven zijn in de winkel te vinden en beginnen vaak met “Dear Santa, what I want for Christmas is…”. Toch wel leuk om hier hele andere kerstversiering te zien dan bij ons. Bomen vol!

Onze slaapplaats voor de komende drie nachten is het Wedgewood resort, waar ook één van de grootste particuliere automusea is gevestigd. Deze dagen maar eens gaan kijken. Ons appartement is de grootste tot nu toe. Eén slaapkamer weliswaar, maar verder een woonkamer, keuken, grote badkamer, inloopkast etc. etc. Voor het eten nog even Fairbanks in om een eerste indruk van de stad te krijgen. Het regenachtige weer werkt er niet aan mee. De stad ziet er treurig uit en doet inderdaad denken aan een verlopen mijnwerkersstad. Een fatsoenlijk centrum kunnen we niet vinden en de enige mall die we kunnen vinden heeft een sortering waar Groenlo over twintig jaar misschien jaloers op wordt (Sorry Groenloërs).
Hoe is ’t zo gekomen? Toen de aanleg van de pijpleiding begon veranderde de plaats Fairbanks voorgoed. Net zoals tijdens de goudkoorts die aan het einde van de 19e eeuw begon kwamen nu ook duizenden mensen van verre naar Alaska om hier werk te vinden en rijk te worden. In de zeventiger jaren van de vorige eeuw zijn veel huizen gebouwd om de snel groeiende populatie te kunnen huisvesten. Toentertijd werden lonen aan pijpleidingarbeiders betaald in hoogte van zo’n $ 1.500,--. Lokale bedrijven konden hier niet aan meekomen en verloren veel personeel. In de eerste maanden van 1974 verloor de Alaska National Bank 104 van haar 180 stafmedewerkers aan de olie-industrie.
In het kielzog van de hard werkende mannen en vrouwen die hun heil zochten en vonden in de olie-industrie kwamen ook de minder gewenste pooiers, gokkers en oplichters die ook hun graantje mee wilden pikken. In die jaren veranderde Fairbanks in een Sodom en Gomorra waar rechteloosheid hoogtij vierde. Politieagenten werkten voor $ 1.620 per maand voor de gemeenschap, maar konden $ 1.000,-- per week verdienen als beveiliger bij de pijpleiding. In 1977 waren in Fairbanks nog 2 politieagenten over, terwijl de gewenste sterkte 17 man zou zijn. Toen de pijpleiding gereed kwam, werden de productie-sites ontmanteld. De werkloosheid steeg tot boven de 15% en de criminaliteitscijfers stegen dramatisch. Hierin kwam pas verbetering nadat de oliedollars ook bij de overheid terechtkwamen. Inkomsten belasting werd toen afgeschaft en zelfs de BTW werd in een aantal steden afgeschaft. Er werd meer geïnvesteerd in onderwijs en sociale programma’s die ze tot dat moment niet hadden kunnen realiseren. Maar kennelijk is Fairbanks nog lang niet daar waar ze willen zijn. Kunnen we in Nederland voorlopig nog onze zegeningen tellen met onze gasopbrengsten. Maar wat als het gas op is?

’s Avonds gezamenlijk maaltijd (weer zalm) en een cheesecake na, die naar later blijkt niet inclusief is. Helaas, met elk één biertje en een dessert moeten we nog even $ 25,-- nabetalen. Fijne communicatie… Jan en Paul namens de organisatie doen hun zegje als voorbereiding op de dagen die komen gaan. Uit de groep komt nog wat gepruttel naar aanleiding van de uitlatingen over de toestand van de wegen die de tijdens laatste briefing zijn gedaan. ’t Is ook nooit goed. Volgende keer kan er misschien beter gemeld worden dat het mee kan vallen, maar dat het ook tegen kan vallen. Nu viel het mee en dan is het ook niet goed? Iedereen is tenslotte binnen, alleen de nodige barsten en sterren in de ruiten en koplampen, maar geen groot malheur. Toch fijn om zo de laatste week in te gaan. Ook voor de jongens van de Technische Dienst, die de eerste weken hun overuren voor de rest van het jaar al hebben gemaakt. Misschien kan een aantal mensen toch beter voor zo’n trip de auto goed laten opknappen, dan deze groep vrijwilligers op bijna onbeschofte wijze op te zadelen met te verwachten reparaties gezien de aard van de reparaties. Ook de vorige rit was het de eerste dag al raak toen een motor de geest gaf. Compressie gemeten? Kleppen gesteld? Olieverbruik vooraf vastgesteld? Distributie gecontroleerd? Koelsysteem volle capaciteit? Of gewoon gaan rijden met een verrotte motor in de wetenschap dat een goed ruilmotor in de bak van Geo aanwezig is en dat je in ieder geval de arbeidskosten bespaard? We betalen toch met z’n allen de technische boys? Dus betalen we niet met z’n allen de reparaties van degenen die hun eigen verantwoordelijkheid kennelijk onvoldoende kennen of dit anders uitleggen?
Niet te lang aan denken, als we vannacht weer net zo goed slapen als afgelopen nacht in Tok, en de wolken vannacht ook nog verdwijnen, dan gaan we morgen weer een fantastische dag tegemoet.
Welterusten!