Dag 35, 18-08-2014 Fairbanks - Barrow vv

Dag 35 : Maandag 18 augustus

Fairbanks – Barrow - Fairbanks

Fairbanks is een kruispunt van wegen in het uitgestrekte binnenland van Alaska. In de natuurlijke omgeving de Chena- en Tanana-rivier en de verlaten El Dorado goudmijn. Fairbanks is de grootste stad in het binnenland van Alaska en gelegen in het hart van de arctische wildernis. Het wordt wel ‘The golden heart of Alaska’ genoemd vanwege de ligging en door de ontdekking van goud in 1902. Fairbanks is, naast dé universiteitsstad van Alaska, ook de toegangspoort tot vele dagtochten en activiteiten. Het wordt echter het meest bezocht vanwege de mogelijkheid om het adembenemende Noorderlicht te aanschouwen dat vanuit Fairbanks erg goed te zien is. Het Noorderlicht is het meest spectaculair en zichtbaar van december tot maart, wanneer de nachten lang en donker zijn.

De plaats Fairbanks werd eigenlijk per toeval gesticht. Kapitein E. T. Barnette voer in 1901 als passagier naar Tanacross waar hij een nederzetting wilde stichten tot ineens de boot vastliep. Eenmaal aan wal werd de kapitein aangesproken door twee goudzoekers die hem wisten te overtuigen van de rijkdom van het gebied en Barnette besloot om de geplande nederzetting daar te beginnen. Tot de bouw van de spoorlijn in 1910 was Fairbanks voornamelijk afhankelijk van de mijnen en akkerbouw. Meer dan 100 jaar later werd er olie en gas ontdekt en werd hier een universiteit opgericht, waardoor de stad al snel uitgroeide tot één van de belangrijkste steden in Alaska. De laatste decennia is ook het toerisme in toenemende mate een bron van inkomsten. Wij gaan daar vandaag ons steentje aan bijdragen door deel te nemen aan een excursie naar het plaatsje Barrow, de meest noordelijke plaats van de Verenigde Staten. Er zijn geen wegen die hier naar toe gaan dus we zijn aangewezen op het vliegtuig. We hebben een excursie geboekt die wordt uitgevoerd door de Northern Alaska Tour Company, een klein bedrijfsje dat beschikt over enkele vliegtuigen en dat verschillende vliegexcursies aanbiedt naar interessante plekken. We worden om 08:00 uur in de barak verwacht achter de verkeerstoren op het vliegveld van Fairbanks. Zo’n kwartier rijden vanaf het resort waar we zitten. Onze shuttlebus komt om half acht niet opdagen, dus maar eens even gebeld. Excuses, kennelijk misverstand, maar er wordt direct voor vervoer gezorgd. Iets over achten zijn we op de bestemde plaats. Na een uitleg en veiligheidsbriefing is het nog even afwachten of we überhaupt vertrekken, want de weersomstandigheden zijn maar zeer matig. De bedoeling is dat we in twee etappes naar Barrow vliegen met een tussenstop in Deadhorse waar we kunnen lunchen. Zo wordt de vluchtduur van drie uur in twee stukken geknipt. Uiteindelijk vertrekken we onder IFR, zodat we met minder zicht toekunnen dan wanneer we onder VFR omstandigheden zouden vliegen. Een stevige mistbank hangt over het vliegveld als we vetrekken en de strepen op de startbaan zijn nauwelijks zichtbaar. Als we loskomen verbetert het zicht direct en kunnen we weer iets verder om ons heenkijken. We vliegen uiteindelijk tussen twee lagen bewolking door, een vrijwel gesloten altostratuslaag op zo’n 5000 meter en een stratocumuluslaag op zo’n 700 meter hoogte, die vooralsnog nog behoorlijk wat gaten heeft waardoor wij de grond redelijk kunnen zien. Van boven kunnen de de Highway richting Deadhorse en Prudhoe Bay goed zien liggen, evenals de oliepijpleiding die van Prushoe Bay naar Valdez loopt. Ook het verkeer op de weg is door de grote stofwolken die het veroorzaakt goed te volgen. We kunnen echter net niet onderscheiden of onze Volvo’s die vandaag naar Prudhoe Bay rijden er bij zitten.
In de richting van Deadhorse neemt de bewolking echter toe, en we krijgen bericht dat het zicht op Deadhorse zo goed als nihil is. Omdat Deadhorse niet beschikt over localizers en een glide path beacon een is het ILS (Instrument Landing Systeem) niet bruikbaar. Hier kan alleen onder zichtomstandigheden geland worden. Uitwijken dus. Onze piloot Greg vliegt naar Bettles Lodge, waar het zicht nog redelijk moet zijn. Even later best spannend als we ook hier op 70 meter hoogte uit een dik wolkendek zakken met de baanverlichting naast de gravelbaan voor ons. Hier wordt bijgetankt voor de laatste etappe naar Barrow. Wij krijgen een lunchpakket (voor US$ 17,50 per persoon) bestaande uit een dikke belegde boterham, een zakje chips en een mueslibar. Een half uur later stijgen we weer op voor de laatste etappe naar Barrow. Onderweg haalt Greg nog even zijn zakje chips uit z’n lunchpakketje en houdt het omhoog. Door de intercom, aangesloten op onze koptelefoons vertelt hij dat hij destijds hier in Alaska begonnen is als piloot voor het transport van levensmiddelen en andere zaken, in eenzelfde vliegtuig als waar we vandaag mee vliegen, een Piper Navajo. Hij houdt het zakje chips omhoog en laat zien dat deze helemaal bol staat door de lagere luchtdruk op 3000 meter hoogte. Was het niet 12,5 mbar drukverlaging per 100 meter?, dus 375 mbar lagere luchtdruk? Ca. 625 mbar ten opzichte van 1000 mbar op zeeniveau? Vroeger waren de zakje van dunnere folie gemaakt en knapten ze als je ongeveer op 3000 meter hoogte vloog. Een enorme schrik toen hij dat voor de eerste keer meemaakte. Tegenwoordig wordt er dikkere folie gebruikt. Onderweg kunnen we mooi meekijken op de klokken in de cockpit. Wat opvalt is het temperatuursverschil tussen beide motoren en het grote verschil in brandstofverbruik. Ook lijken we steeds een beetje gierend te vliegen. Verschil in vermogen? Greg wordt naarmate we Barrow naderen steeds minder spraakzaam.
In Barrow zijn we het eerste vliegtuig dat vandaag landt. Men had ons al niet meer verwacht, ook omdat de meeste vliegtuigen vanwege het slechte zicht al rechtsomkeert hadden gemaakt.
We worden ontvangen door Cristine, een Inupiat eskimodame van negentwintig jaar, die in de zomermaanden toeristen rondleidt. Eerst brengt ze ons naar het enige hotel van de plaats voor een kop koffie en een sanitaire stop. Hierna gaan we weer terug de bus in voor een uitgebreide rondrit in en buiten het stadje. Ze vertelt honderd uit over zowel Barrow, als over haarzelf. Barrow is gelegen op 71°18'1" N en 156°44'9" W en de meest noordelijke bewoonde plaats van Noord-Amerika. De plaats ligt aan de kust van de Tsjoektsjenzee, 15 km van Point Barrow, het noordelijkste puntje van de Verenigde Staten. Het dorpje telt ruim 4000 inwoners, het grootste deel bestaat uit Inupiaq Eskimo's. De lokale politiek en de tradities worden beheerst door deze eskimo’s. Zo is het jagen op de Groenlandse walvis, zeehonden, walrussen, witte dolfijnen en kariboes, een bezigheid die de gemeenschap bij elkaar houdt. De jacht is echter wel onderhevig aan quota. In heel Alaska zijn er nog maar tien gemeenschappen die elk jaar een aantal Groenlandse walvissen mogen jagen. De bewoners van Barrow mogen ieder jaar 22 walvissen vangen, die ook voor het grootste deel voor eigen gebruik zijn. In het museum dat we later op de dag bezoeken zien we enkele mannen die volop bezig zijn met het maken van kunstwerkjes uit botten en baleinen van de walvis.
Het is vandaag erg koud, goed dat ik in Fairbanks nog een warme jas op de kop heb getikt. Het is één graad boven nul, maar met de wind erbij is het net alsof het -20 °C is. Er heerst hier tenslotte een poolklimaat en de minimumtemperatuur is 324 dagen per jaar onder het vriespunt. Van 10 mei tot 2 augustus gaat de zon niet onder en tussen 18 november en 24 januari komt zij niet op. Tot oktober zal de zee nog ijsvrij zijn. Daarna vriest de zee dicht en zal pas half juni weer ijsvrij zijn.
In het Inupiak (Eskimo taal) heet het dorp Ukpeagvik, dit betekent "de plaats waar wij op Sneeuwuilen jagen". Qua taal overeenkomsten met het IJslands, waar plaatsnamen ook op ‘vik’ eindigen (Reykjavik en Keflavik).

Er zijn archeologische vondsten gedaan die aangeven dat het gebied al bewoond was in 500 na Christus. Vlak aan het strand komen we nog de restanten tegen van iets wat in deze tijd een huis moet zijn geweest, één van de weinige aanwijzingen voor de vroegere bewoning.
Barrow is in 1825 vernoemd naar Sir John Barrow, toen de Britse Royal Navy de noordkust van Noord-Amerika in kaart bracht. In 1881 vestigde de VS er een meteorologische en magnetisch onderzoekpost. In latere jaren is er ook een militair vliegveld geweest dat dienst heeft gedaan tot na de koude oorlog. De oude startbaan is nog steeds zichtbaar. Enkele kilometers verderop is het nieuwe vliegveld aangelegd waar wij geland zijn. Wat er nog rest aan militair materieel is een lange afstand radarsysteem. Waarschijnlijk wordt vanaf hier een groot deel van de poolzee en de beringzee in de gaten gehouden.

In Barrow zijn verschillende films opgenomen. Walt Disney's Wonderful World of Color TV series "Snow Bear" Part 1 and 2 en de film “Track of the Giant Snow Bear”. Naast de Disneyfilms speelt Barrow ook een rol in de driedelige serie stripverhalen onder de naam "30 days of Night". Deze strips van schrijver Steve Niles en tekenaar Ben Templesmith gaan over vampiers die er van profiteren dat de zon niet opkomt en daardoor een bloedbad kunnen aanrichten in het dorp. In 2007 is hierop een film gebaseerd onder regie van David Slade.

Even verder op het strand ligt het kadaver van een aangespoelde jonge walvis. Meeuwen vliegen af en aan om hun eetlust te stillen. Als we met een paar man vanaf de hoger gelegen plaats naar beneden lopen worden we al snel door een local teruggeroepen. Niet verder lopen! Er zijn ijsberen gespot in zee. Ze zwemmen snel, kunnen je de weg op het strand afsnijden en lopen veel sneller dan een topsporter op snelheid. We verlaten snel deze dierentuin zonder tralies. Met de zwarte beren op zo’n 10 meter afstand hadden we minder problemen, maar dit schijnt toch wel erg serieus te zijn.

We krijgen een goede indruk van het dorpje. Veel ‘rotzooi’ bij de huizen, welke alle op palen zijn gebouwd, dit in verband met de zachte ondergrond, die bij het opdooien heel gemakkelijk wegschuift. Daarom zijn er geboorde palen tot ver in de permafrost aangebracht worden de gebouwen zijn geplaatst. De rotzooi bestaat meestal uit afgedankte auto’s, sneeuwscooters en andere gebruiksartikelen. Als ik Cristine vraag waarop een auto niet wordt ingeruild als er een neuwe wordt gekocht antwoord ze dat er misschien nog onderdelen van te gebruiken zijn. Inruilen zal ook lastig én duur zijn, want in Barrow zijn geen garagebedrijven waar je een auto kunt kopen, en het transport van een nieuwe auto naar Barrow is al duur genoeg, laat staan het transport van een inruiler of een wrak naar een dealer in bijvoorbeeld Anchorage. Oud ijzer derhalve plenty. Zo gaat het eigenlijk met alle afval. Ondertussen is de oude vuilnisbult afgedekt en wordt afval nu beter verwerkt, maar op sommige plekken is sprake van behoorlijke bodem en watervervuiling, die wel professioneel wordt aangepakt.
Recreatie bestaat hier op een overwegend andere manier dan wij gewoon zijn. Geen cafés, geen ‘gezellige’ uitgaansgelegenheden. Drank en drugs zijn hier verboden te verkopen, te kopen én in bezit te hebben. Criminaliteit is laag, maar huiselijk geweld is één van de grootste problemen. Waarschijnlijk mede het gevolg van de huizenkrapte. Teveel mensen op te weinig vierkante meters. Vaak meerdere gezinnen in één woning. Het bouwen van nieuwe woningen kost ook erg veel. Alle bouwmateriaal moet aangevoerd worden. Er wordt hier behoorlijk goed verdiend, een vrachtwagenchauffeur verdient zo’n $ 50,-- per uur, welk bedrag belastingvrij is. Vrijwel alles wat je koopt is ook belastingvrij, maar de producten zijn door de hoge transportkosten extreem duur. Een liter melk kost omgerekend ongeveer € 5,--. Leven is erg duur hier. Qua sporten is het ook magertjes. Wel een sporthal, maar geen bioscoop, geen bowlingbanen, geen kartbaan, eigenlijk ook niets waar je alleen al de jeugd kunt vermaken. Wel veel recreatie in de vorm van vissen en jagen, maar het lijkt me dat in de erg koude wintermaanden oktober tot en met mei en de koude zomermaanden juni tot en met augustus buiten de kennelijk genetisch bepaalde behoefte veel bevrediging is te vinden. Gezien het aantal kinderen van Cristina en ook van andere gezinnen wordt de bevrediging hier kennelijk elders in gevonden.

De meeste inwoners genieten naast hun werk nog een extra bron van inkomsten, namelijk als aandeelhouder van de energiemaatschappij die de olievelden voor de kust beheert. Naar wat Christina meldt wordt 10% van de bruto opbrengst van de velden onder de aandeelhouders verdeeld. Ook zij en haar zeven kinderen zijn aandeelhouder. Met dit geld én het geld dat zij in de zomermaanden verdiend kan zij haar gehele gezin onderhouden dat in Mexico woont. Het geld dat zij van de oliemaatschappij ontvangen kent slechts één voorwaarde: geen bezwaar aantekenen tegen de booractiviteiten. Als ik het woorden bribery en blackmail noem zwijgt ze (“I cannot talk about it”), maar haar ogen spreken boekdelen.

Terwijl we bij het nieuw aangelegde kunstgras footballveld staan dat hier onlangs is aangelegd, krijgt Cristina een telefoontje waaruit blijkt dat ons vliegtuig al weg is. Greg vond het niet verantwoord om terug te vliegen mét passagiers. Kennelijk is het probleem met één van de motoren toch groter dan het aanvankelijk leek. Wat er verder gaat gebeuren weten we niet, maar ons verblijf hier in Barrow zal zeker langer gaan duren.
Cristina staat nu voor de schone taak ons wat langer te vermaken. We gaan nu ook nog naar het uiterste puntje waar we met het busje kunnen komen. Op dit gedeelte staan ook de ‘recreatiewoningen’ van de bewoners van het stadje. Ik zie de lol van deze hutten niet in en buiten het in een andere omgeving samen vissen, jagen of anderszins, kan ik geen restanten van gezamenlijke activiteiten ontdekken. Een vergelijking met volkstuintje waar geen slablaadje wil groeien lijkt meer op z’n plaats, waarbij de volkstuin dan qua huisvesting er tien keer beter afkomt.
Na nog enkele witte dolfijnen gespot te hebben, die in eerste instantie voor ijsberen werden aangezien, krijgen we voor de tweede keer een rondleiding door het stadje. Ook het bezoek aan het museum over de geschiedenis van deze Eskimo’s en de walvisvangst hoort hierbij.
Ondertussen horen we dat er wordt gewerkt aan vervangend vervoer, maar dat we eerst maar –op kosten van de organisatie- iets moeten gaan eten in het restaurant waar de hamburgers en de koffie prima smaken.
Het vervangende vervoer lijkt geregeld, er ontbreken alleen nog wat tickets. ’s Avonds vliegen we na een hartelijk afscheid van Cristina, via Anchorage naar Fairbanks terug. In plaats van rond 18:00 uur zijn we pas ’s nachts om 01:00 uur terug. Kost weer iets meer energie en geduld, maar we hebben ook een veel uitgebreider inzicht gekregen over het reilen en zeilen in dit desolate stadje en we hebben nu naast de meest zuidelijke stad van Zuid-Amerika, Ushuaia nu ook de meest noordelijke plaats van Noord Amerika mogen bezoeken.